کارگران زیادی در گوشه‌هایی از شهر هرات در انتظار پیدا کردن کار هستند، اما شیوع کووید-۱۹ بیشتر کارهای ساختمانی را متوقف کرده و از پیدا کردن کار خبری نیست.

بیشتر این کارگران مانند گل محمد، سابقه سفر قاچاقی به کشور ایران دارند، اما برای پیدا کردن لقمه‌ نانی مجبور هستند که راه سفر قاچاقی را با قبول خطر دوباره در پیش گیرند.

او امروز سه‌شنبه (۱۷ سرطان) به رادیو آزادی گفت: “پنج دفعه به پاسپورت رفتیم. چهار دفعه قاچاقی رفتیم. پس مجبور هستیم که قاچاقی به ایران برویم. اگر غرق شویم به دریا هم مجبور هستیم که برویم و اگر نشویم هم باید برویم. به خاطر اعضای فامیل خود و کار و بار نباشد مجبور هستیم به ایران و اگر کار و بار باشد، ما به ایران و پاکستان نمی‌رویم.”

در جریان ماه‌های ثور و جوزا دو مورد بدرفتاری و شکنجه مهاجرین افغان در کشور ایران خبر ساز شد. شکنجه و غرق کردن اجباری ده‌ها مهاجرین افعان در رودخانه هریرود و شلیک به موتر حامل مهاجران افغان در شهر یزد ایران که به کشته شدن سه تن انجامید، این حوادث نتوانسته که قافله سفر قاچاقی به ایران را متوقف کند.

یوسف و عبدالظاهر دو تن از باشندگان هرات که قصد سفر قاچاقی به ایران دارند، از تکرار این سناریوهای غم انگیز از سوی نیروهای ایرانی هراس دارند: “ده دفعه به ایران رفتیم و راه هم خطر دارد و حالا مجبور هستیم و می‌خواهیم که برویم به ایران و این‌جا [افغانستان] کار و بار نیست و هیچی نیست و زندگی سخت است.”

“دوباره مجبور هستیم که به خاطر این بدبختی‌ها باید به ایران برویم و این دفعه به که به ایران بروم و پاسپورت هم نداریم و اگر این دفعه من را بگیرند، ممکن شش و یا هفت ماه بندی شوم و مجبور هستم که پس بروم.”

شیوع کووید-۱۹ در ایران و دسترسی نداشتن افغان‌ها به خدمات صحی، باعث برگشت داوطلبانه مهاجرین افغان از ایران شد. در نبود کار باز شهروندان افغان مجبور به سفر قاچاقی به ایران شده‌اند.

بیش از چهار ماه می‌شود که ایران مرزهای خود با افغانستان را به دلیل شیوع کووید-۱۹، مسدود کرده است.

جاوید نادم، رئیس مهاجرین و عودت‌کنندگان هرات می‌گوید که طی پنج ماه اخیر در حدود ۱۵۰ هزار مهاجر از طریق مرز اسلام قلعه به هرات آمده‌اند و شماری از این افراد دوباره قاچاقی به ایران سفر کرده‌اند.

“ما در فکر ۱۵۰ هزار هموطن‌ خود هسیتم که به گونه‌های مختلف و کتگوری‌های مختلف این‌ها وارد کشور شده‌اند. اکثریت از این‌ها مجردها، فامیل‌ها، خانم‌های تنها و اطفال هستند، اما بعد از فروکش کردن مسئله کووید-۱۹ این آمار کاهش یافته و روزانه بین ۱،۱۰۰ الی ۱،۵۰۰ نفر داریم که هم به گونه‌ اجباری و هم به گونه داوطلب وارد کشور می‌شوند.”

مهاجران‌ افغان اخراج شده از ایران، نیروهای این کشور را به بدرفتاری و در بسا موارد شکنجه متهم می‌کنند.

جواد عمید یک تن از فعالان مدنی هرات ایران را به نقض حقوق بشر در قبال مهاجران افغان متهم می‌کند: “متاسفانه موارد نقض حقوق بشری زیاد است و ایران به مانند زندانی است برای مهاجرین افغانی و آنها نمی‌توانند که آزادانه کار بکنند و نه به تحصیل خود ادامه بدهند و نه هم صاحب ملکیت و جایداد شده‌اند.”

ایران پس‌ از پاکستان بیشترین شمار مهاجرین افعان را دارد. همواره گزارش‌های مبنی بر بدرفتاری با این قشر در ایران به نشر رسیده است. اما تا زمانی که در افغانستان چشم‌اندازی برای تامین امنیت و ایحاد فرصت‌های شغلی وجود نداشته باشد، سفر قاچاقی به ایران هم چنان ادامه خواهد داشت و قربانی خواهد گرفت.