اوایل ماه جاری میلادی مجله امریکایی فارن پالیسی نوشت که روسیه درافغانستان درجنگ تبلیغاتی علیه امریکا برنده شده است. به نوشته این روزنامه، خبرگزاری اسپوتنیک با ۲۷۵ هزار دنبال کننده درفیسبوک درچوکات کمپاین تبلیغاتی خانه فرهنگ روسیه درافغانستان که با هزینه ۲۰ میلیون دالر از سال ۲۰۱۴ به کار آغاز کرد، غول های رسانه ای غربی- امریکایی را به زانو درآورده است.

جنگ تبلیغاتی شاید بزنگاه جنگ نیابتی امریکا و روسیه درافغانستان به شمار میرود، از ۲۰۱۴ به این سو که روسیه تلاش های سلسله تلاش های مداوم روی دست گرفت که نقش پر رنگ دربازی جنگ و صلح افغانستان به عهده بگیرد، تنش های این کشور با رقبای غربی اش از حد جنگ تبلیغاتی فراتر نرفته است. دوجانب برخلاف آنچه در صحنه جنگ عملی در افغانستان سابقه همکاری نسبتا طولانی وسپس روابط عاری از تنش های جدی را سپری کردند، از دید تبلیغاتی اما روابط پر از تنش های مداوم را پشت سر گذاشته اند. همین چند ماه پیش امریکا و روسیه یکدیگر را به ایفای نقش مخرب علیه هم در افغانستان متهم کردند. امریکا مدعی شد که مسکو طالبان رابرای کشتن سربازان امریکایی اجیرکرده است و مسکو نیز استخبارات ایالات متحده را به قاچاق مواد مخدر درافغانستان متهم کرد. تنش های تبلیغاتی ازاین دست دستکم از۲۰۱۴ تاکنون بین دوطرف هرازگاهی اوج گرفته است اما باوجود که نگرانی از وارد شدن امریکا و روسیه دریک جنگ مخرب نیابتی درافغانستان پیوسته مطرح بود،دوکشور از رویارویی جدی تر در جنگ گرم پرهیز کرده و حتی در روند صلح برای ختم منازعه در افغانستان رویکرد و رویه همکاری را به پیش گرفته اند.

هرچند امریکا و متحدان غربی اش درسالهای اخیر که شاهد تلاش های روسیه برای ایفای نقش پر رنگتر درافغانستان بوده ایم پیوسته سعی کرده مسکو را از بازی صلح و جنگ افغانستان دور نگه دارد، اما رویکرد سازنده روسیه درافغانستان در دوره جدید که به تامین ثبات معطوف بوده از یک سو و بازی مشکوک صلح و جنگ ایالات متحده امریکا درافغانستان از سوی دیگر، بیش ازپیش به پر رنگتر شدن نقش مسکو در تحولات افغانستان منجر شده است.

امروزه خیلی ازسیاست مداران و فعالان مدنی درافغانستان که از بازی صلح ایالات متحده امریکا باطالبان نگران هستند نسبت به نقش مسکو در تحولات افغانستان با دید مثبت نگاه کرده وکنش آفرینی کریملین در روند صلح را فرصتی تلقی میکنند که به تامین ثبات درافغانستان که رویای دیرینه شهروندان کشور تلقی میشود، بینجامد.

درشرایطی که دونالد ترمپ رییس جمهور امریکا ازطریق نماینده خاصش درامور صلح افغانستان درچوکات یک برنامه کمپاینی سعی دارد هرچه زودتر توافقات صلحش را با گروه طالبان نهایی کرده و سربازان این کشور را به امریکا بازگرداند، مردم افغانستان به نقش سازنده کشورهای در روند صلح چشم دوخته اند که هرج و مرج دوباره را درافغانستان به نفع خود ندانسته و به جای دوام جنگ درپی تامین صلح و ثبات درکشور هستند. روسیه چنانکه هرازگاهی خروج غیر مسئولانه نیروهای خارجی را از افغانستان زمینه ساز به هم خوردن نظم سیاسی وامنیتی در کشور تعبیر کرده، یکی ازمهمترین قدرت های منطقه ای است که درنبود امریکا پشتوانه تحکیم ثبات درافغانستان تلقی میشود.

از سوی دیگر نگرانی ازآنکه امریکا در همسویی با پاکستان که متحد استراتیژیک این کشور درجنوب آسیا به شمار میرود، قدرت افغانستان را در یک معامله ای موسوم به صلح به طالبان واگذارکند روز به روز جدی تر میشود، این موضوع به نگرانی مردم از بازگشت افغانستان به دوره حاکمیت طالبان دامن میزند. درچنین شرایطی نقش مسکو که ازیک سو، طرفدار هرج ومرج درافغانستان نیست واز سوی دیگر قدرت گرفتن دوباره طالبان که به معنایی رشد افراطگرایی اسلامی درافغانستان وآسیای مرکزی خواهد بود را به نفع خود نمی بیند، بیش از پیش پر رنگ تر میشود. به نظر میرسد روسیه درحالی که امریکا تلاش دارد هرچه زودتر بازی جنگ وصلح افغانستان را یک سره کند، نقش جدی تر در روند صلح افغانستان به عهده گرفته و از رشد افراط گرایی درافغانستان که به معنای رشد فعالیت جهادگرایان درآسیای میانه وبروز تهدیدات جدید علیه مسکو درمنطقه خواهد بود جلوگیری کند.

با این حال طرفداران جمهوریت در افغانستان در اوج نگرانی از بازی صلح ایالات متحده آمریکا در یک همسویی استراتیژیک با روسیه قرار گرفته است. به دور از امکان نیست که تلاش های آمریکا در زودتر نتیجه بخش واقع شدن روند صلح به ثبات دایمی درکشور نیانجامد، درحالی که نیروهای خارجی که متضمن ثبات سیاسی وامنیتی درافغانستان تلقی میشود قرار است دریک بازه زمانی مشخص کشور را ترک کنند، در آن صورت روسیه و متحدان منطقه ای این کشور تنها میدان دار تامین ثبات در افغانستان خواهند بود. انتظار میرود روسیه نقش سازنده ی که در ۲۰ سال اخیر درافغانستان ایفا کرده را ادامه دهد و تا رسیدن روند صلح به یک نقطه مطلوب از این پروسه حمایت کند.

نویسنده: محمد صالح صالح