سرانجام آنچه شایعه خوانده می شد، به واقعیت پیوست و عناصر درون نظام، زمینه تسلیم دهی ولایت ها را به طالبان مهیا کردند. شهر مزارشریف، قلب مقاومت مردمی به رهبری استاد عطامحمد نور رهبر جمعیت اسلامی افغانستان هم، شام روز شنبه ۲۳ اسد در یک پی توطیه کاملا سازمان یافته سقوط کرد.

پس از سقوط شهر مزارشریف به دست طالبان، استاد عطامحمد نور، مارشال دوستم و جمعی دیگری از مقاومتگران به بیرون از کشور رفتند. لحظات پس از این سقوط آقای نور در حساب رسمی فیسبوک خود نوشت:” با تاسف در یک توطیه بزرگ، سازمان یافته و‌ نا جوان‌مردانه، تمامی امکانات حکومتی و نیروهای دولتی به طالبان تسلیم داده شد.”

مقاومتگران به رهبری استاد عطامحمد نور، سرسختانه علیه طالبان در مزارشریف ایستادگی کردند. انتظار هم نمی رفت که این مقاومت با شکست مواجه شود. اما خیانتی که از درون قول اردوی ۲۰۹ شاهین صورت گرفت، زمینه تسلیمی دهی شهر مزارشریف کاملا آماده شد.

براساس گزارش ها، در آخرین ساعات مقاومت علیه طالبان در شهر مزارشریف، ذبیح الله مهمند فرمانده قول اردوی ۲۰۹ شاهین، به سربازان ارتش دستور داده که از نبرد دست بکشند. سرانجام آقای مهمند زمینه تسلیمی دهی قول اردوی شاهین را فراهم می کند.

آنچه رهبر جمعیت اسلامی افغانستان شام شنبه ۲۳ اسد در حساب فیسبوک خود نوشت:” دامنه‌ این توطیه به حدی بزرگ و عمیق بود که می‌خواستند مارشال عبدالرشید دوستم و مرا هم به دام بیندازند که موفق نشدند.”

روایت استاد عطامحمد نور تاکنون نخستین روایتی است که از چگونگی سقوط شهر مزار شریف و تسلیم دهی این شهر به طالبان، بیرون داده شده است. آقای نور گفته است:” حرف‌های زیادی برای بیان است که در فرصت مناسب با شما شریک می‌کنم.”

گرچند شهر مزارشریف سقوط کرد و مردم امیدواری خود را نسبت به سرکوب طالبان از دست داده است؛ اما هنوز ولایت پنجشیر مرکز مقاومت اول سقوط نکرده است. آن چه آقای نور از سقوط شهر مزارشریف آموخته است، می تواند در شکل دهی مقاومت دوم در پنجشیر علیه طالبان کارساز واقع شود.

در جامعه به شدت قومی و قبیله گرای افغانستان، هیچ چیزی نسبت به حاکمیت قومی مهم نیست. اما این مهم برای بخشی از جامعه افغانستان در سال های اخیر رنگ باخته بود. به خصوص برای مجاهدین و مقاومت گران اول که می پنداشتند باید افغانستان به سوی همدیگر پذیری برود و از حاکمیت قومی بیرون شود. اکنون که واگذاری کشور به یک گروه تروریستی و قومی، در سطح بلند دولتی اجرا شده است، بدون شک، ذهنیت مقاومتگران یک بار دیگر دگرگون شده است و به این باور رسیده اند که افغانستان تا رسیدن به همدیگر پذیری و غیر قومی شدن دولت و سیاست، فاصله زیادی دارد.

شکل دهی مقاومت دوم؛ فرصت ها و چالش ها

شکل دهی مقاومت دوم علیه گروه طالبان با یک فرصت و یک چالش رو به رو است. فرصت این است که مردم و در مجموع حوزه مقاومت بیشتر از پیش به این نتیجه رسیده اند که راه جز مبارزه علیه حاکمیت قومی وجود ندارد. این مردمان به انگیزه دهی کمی نیاز دارند تا راه مقاومت در پیش خواهند گرفت. آنان عملا دیدند و با گوشت و پوست خود لمس کردند که بوی متعفن حاکمیت قبیله حتا در دموکرات ترین قسمت دولت موسوم به جمهوری اسلامی افغانستان، وجود داشته است.

از سویی هم، شکل دهی مقاومت دوم، با چالش هایی نیز رو به رو است. چالش اول این است که مقاومت گران به تجهیزات و منابع مالی ضرورت دارند و متأسفانه در نتیجه پروسه خلع سلاح مقاومت گران، پس از سقوط رژیم طالبان، سلاح و تجهیزاتی که بتوان دوباره به مصاف این گروه رفت، وجود ندارد. چالش دوم هم این خواهد بود که برخی از کشورهای حامی مقاومت گران در دوره اول، دوباره حاضر به حمایت از آنان نخواهد شد.

اما این چالش ها نمی تواند سدی در برابر شکل دهی مقاومت علیه حاکمیت قومی در افغانستان باشد. در آغاز کار صرف انگیزه داشتن برای مبارزه علیه چنین ذهنیتی کافی است. بدون شک این ذهنیت را استاد عطامحمد نور، رهبری جمعیت اسلامی افغانستان و شمار دیگری از افراد دانا و دردمند دارند.

اکنون لازم است که گام های نخستین برای انسجام مقاومت علیه حاکمیت قومی برداشته شود. چون هیچ راهی به جز مبارزه مسلحانه و حق طلبانه در حال حاضر وجود ندارد. یا باید حاکمیت قومی و سیاست تبعیض آلود را پذیرا شد و یا ایستادگی و مقاومت کرد.