Friday, 29 March , 2024
امروز : جمعه, ۱۰ حمل , ۱۴۰۳ - 20 رمضان 1445
شناسه خبر : 31957
  پرینتخانه » اجتماعی, اخبار افغانستان تاریخ انتشار : 07 سپتامبر 2021 - 11:54 |

روسیه، افغانستان و آینده ثبات منطقه ای

روسیه، افغانستان و آینده ثبات منطقه ای

روسیه مرز مشترک با افغانستان ندارد؛ اما همواره نگران امنیت مرزی کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و ازبیکستان بوده است. در صورتی که تهدید مرزی از قلمرو افغانستان متوجه این کشورها شود، روسیه نیز در امان نخواهد بود. به ویژه که گروه های اسلامگرای تندرو، خیال ضربه زدن به منافع روسیه را از دیر زمانی در ذهن دارند.

وزیر دفاع روسیه ماه گذشته میلادی و پیش از رسیدن طالبان به کابل، پایتخت افغانستان گفت که کنترل مرزهای شمالی افغانستان نگرانی‌های امنیتی روسیه را تشدید کرده است. به همین دلیل ارتش روسیه در رزمایش مشترک با تاجیکستان و ازبیکستان برای اولین بار “تاکتیک‌های جنگی در سوریه” را در نزدیکی مرزهای افغانستان تمرین کردند.

خبرگزاری تاس روسیه، ماه گذشته میلادی گزارش داد که سرگی شویگو، وزیر دفاع روسیه با اشاره به کنترل طالبان بر ولایت‌های شمالی مانند کندز گفت که “برای ما، آنچه مهم است مرزهای افغانستان با ازبیکستان و تاجیکستان است که تحت کنترل طالبان درآمده است.”

با آن که به گفته وزیر دفاع روسیه، گروه طالبان متعهد شده تا تلاشی برای عبور از مرز نمی کند؛ اما شیرعلی میرزاوف، وزیر دفاع تاجیکستان گفت: شرایط در افغانستان غیرقابل پیش‌بینی است.
با این حال، وزارت امور خارجه روسیه به تازگی اعلام کرده است در صورتی که گروه طالبان حکومت فراگیر تشکیل کند، در مراسم اعلام این دولت اشتراک خواهد کرد.

از سویی هم روسیه دستکم از شش سال به این سو، روابطی با گروه طالبان داشته است. طالبان نیز پذیرفته که خطری متوجه این کشور نخواهد کرد. اما پرسش این است که روسیه نگران چیست و چرا خواهان ایجاد حکومت فراگیر در افغانستان است؟. روسیه چه نقشی می تواند در آینده افغانستان بازی کند و سرانجام این که آیا مسکو نگران رویگرد آتی واشنگتن در افغانستان است یا خیر؟!
در این نوشتار تلاش می کنیم به این پرسش ها جواب ارایه کنیم تا چگونه نقش روسیه در افغانستان و چگونگی تأمین ثبات منطقه ای در محور مسکو روشن شود.

۱- روسیه و امنیت مرزی

آن گونه که در مقدمه گفتیم روسیه مرزی مشترک با افغانستان ندارد؛ اما در صورتی که تهدی از افغانستان متوجه حداقل تاجیکستان و ازبیکستان شود، مسکو احساس امنیت نخواهد کرد.

گروه های اسلامگرای تندور که دستکم در چهار دهه گذشته در افغانستان فعالیت داشته اند، یکی از آرمان های آنها این بوده است که روزی، شوکت بخارا؛ مرکز تمدنی اسلام را برگردانند. این موضوع برای بار نخست از سوی حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمیتار در دهه نود میلادی مطرح شد.

سپس گروه طالبان نیز کماکان پی این موضوع را گرفت؛ اما مسکو با راه اندازی دیپلماسی زیرکانه توانست جلو این خیال طالبان را بگیرد. در پس سناریوی رسیدن گروه های اسلامگرای تندرو به قلمرو روسیه، امریکا قرار دارد. این کشور در چهار دهه گذشته تلاش کرده که روسیه را از همین ناحیه به درد سر تازه گرفتار کند. مگر این سیاست واشنگتن تاکنون بی نتیجه بوده است. در حالی که گروه طالبان با تسلط بر ولایت های شمالی افغانستان می توانست، نقش مخربی در خصوص امنیت مرزی ایفا کند؛ اما باید پذیرفت که مسکو در راستای تأمین روابط با این گروه و مصوونیت مرزی فعالانه نقش ایفا کرده است.

اکنون که طالبان قدرت حاکم در افغانستان خوانده می شود و این گروه قصد مختل کردن امنیت در مناطق مرزی میان افغانستان و کشورهای تاجیکستان و ازبیکستان را نیز ندارد، اماچرا باز هم روسیه نگران این مسئله است؟.

سناریویی که با خروج نظامی امریکا از افغانستان به نظر می رسد، به اجرا گذاشته شود، این است که واشنگتن تلاش خواهد کرد، گروه تندرو دیگری را وارد منطقه کند. افغانستان با توجه به ذهنیت جهاد گرایی، ساحه مناسبی برای به اجرا گذاشته این سناریو بوده می تواند. در بحبوحه عملیات تخلیه فرودگاه کابل از شهروندان امریکایی و همکاران افغان آنان، جو بایدن رییس جمهور امریکا، هشدار داد که ممکن گروه داعش بر جمعیتی که در اطراف فرودگاه کابل حضور دارند، حمله کند که چنین نیز شد و داعش مسوولیت حمله ای را در نتیجه آن حدود بیست نظامی امریکایی و نزدیک به دوصد شهروند افغانستان جان باختند به عهده گرفت. آقای بایدن مدعی شد که اطلاعات استخباراتی کشورش، حاکی از قصد داعش برای حمله بر فرودگاه کابل است. پس از این حمله نیروهای امریکایی یک حمله را در ولایت ننگرهار در شرق افغانستان و حمله دیگر را در شهر کابل اجرا کردند و مدعی شدند که در این عملیات ها افراد وابسته به داعش کشته شدند. در حالی که در حمله کابل، همه قربانیان غیر نظامی بودند.

آنچه جو بایدن گفت و سپس رییس ستاد ارتش امریکا نیز آن را تکرارکرد، نشان دهنده بروز مسئله جدید در منطقه است. این مسئله، معرفی گروه داعش با رویکرد خشونت بار در افغانستان است تا منافع دستکم روسیه و چین را با تهدید مواجه کند. روی همین دلیل روسیه، تلاش دارد از امنیت مرزی کشورهای تاجیکستان و ازبیکستان خود را مطمین کند تا در آینده گروه داعش نتواند تهدیدی را متوجه منافع مسکو سازد.

اکنون که به نظر می رسد، امریکا درپی خلق پروژه داعش در افغانستان است، روسیه به عنوان یک قدرت منطقه ای می تواند، نقش کلانی در راستای خنثاکردن پروژه داعش سازی در افغانستان داشته باشد. به همین دلیل روسیه نخستین کشوری است که تلاش دارد، گروه طالبان دولت فراگیر در افغانستان تشکیل دهد. تشکیل چنین دولتی سبب می شود که نارضایتی های کنشکران قدرت و سیاست در افغانستان به حداقل برسد و امریکا نتواند از وضعیتی که به میان خواهد آمد، به نفع خود استفاده کند.

با توجه به نفوذی که روسیه بر گروه طالبان دارد، به دور از انتظار نخواهد بود که با روی کار آمدن دولت فراگیر در افغانستان که آیینه حضور همه طرف ها در ساختار قدرت سیاسی باشد، مسکو برای سالیان درازی از ناحیه تهدیدهای گروه های اسلامگرا در امان بماند.

۲- روسیه و چگونگی روابط با دولت آینده در افغانستان

تشکیل دولت تازه برای طالبان کار ساده ای نخواهد بود. دولتی را طالبان سقوط داد، با کمک های مالی امریکا و کشورها عضو ناتو به حیات خود ادامه می داد. اما با خروج نظامی امریکا و همپیمانانش از افغانستان، دیگر این کشورها هیچ گونه کمک مالی برای افغانستان فراهم نخواهند کرد. این در حالیست که شکل گیری، تداوم و فعالیت دولت آینده به میزان کمک های مالی خارج از درامدهای ملی افغانستان، بستگی دارد.

اگر دولت فراگیر در افغانستان تشکیل شود؛ ولی وجه مالی برای تمویل بخش های گوناگون این دولت از نظامی گرفته تا اداره های خدمات ملکی، وجود نداشته باشد، پایه دولت لرزان و زمینه برای فعالیت گروه های مخل امنیت منطقه ای فراهم خواهد شد. حالا پرسش این است که کدام کشور پس از تشکیل دولت جدید، عملا با افغانستان همکاری مالی خواهند کرد؟.

در جواب این پرسش می توان گفت که هیچ کشوری تا منافعی در کشور دیگری نداشته باشد، کمک مالی برای آن کشور فراهم نخواهد کرد. اکنون اگر روسیه هیچ گونه منافعی هم در افغانستان نداشته باشد؛ اما باید در نظر داشت که تهدیدی از قلمرو این کشور متوجه مسکو خواهد بود. این تهدید در صورتی می تواند برطرف شود و یا حداقل کاهش یابد که کشورهای منطقه از جمله روسیه، دولت آینده را از لحاظ مالی تمویل کند. در غیر این صورت، فقر و ناداری سبب خواهد شد که گروه های هراس افگن با حمایت کشورهای غربی، افغانستان را به لانه ای برای تهدید کشورهای منطقه از جمله روسیه و چین مبدل کند.

به نظر می رسد دولتمردان روسیه این را درک کرده اند که نباید تجربه نبرد باداعش در سوریه و عراق در افغانستان تکرار شود، چون در آن صورت، هزینه های انسانی و مالی برای منطقه به دنبال خواهد داشت. به همین دلیل، تلاش این کشور برای استقرار ثبات در افغانستان مهمترین نقش مسکو در آینده ثبات منطقه خواهد بود.

به این ترتیب می شود که نتیجه گرفت که تمویل مالی دولت آینده افغانستان، نه تنها به سود استقرار ثبات در این کشور کمک خواهد کرد؛ بل کشورهای منطقه را نیز از شر ظهور گروه های هراس افگن نجات خواهد داد.

آژانس خبری صدای پامیر-کابل

نویسنده : نویسنده: شایان امیری
به اشتراک بگذارید
تعداد دیدگاه : 0
  • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
  • پیام هایی که حاوی تهمت یا دروغ باشد منتشر نخواهد شد.
  • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.