خروج غیرمسئولانه و خفت بار آمریکا را پس از ۲۱ سال اشغال افغانستان که به بهانه مبارزه با گروه تروریستی خود ساخته “القاعده” صورت گرفت، می توان نشان دهنده غروب قدرت واشنگتن در غرب آسیا (خاورمیانه) دانست که به رغم گذشت یکسال هنوز سنگینی این شکست بر شانه های دولت آمریکا سنگینی می کند.

دولت جورج دبلیو بوش در سال ۲۰۰۱ میلادی در پی واقعه ساختگی ۱۱ سپتامبر (۲۰ شهریور ۱۳۸۰) در برج های دو قلوی مرکز تجاری در نیویورک به بهانه انتقام از “القاعده” به همراه متحدانش در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به افغانستان حمله کرد اما در مدت ۲۱ سال اشغال این کشور نه تنها گروه تروریستی خود ساخته اش را از بین نبرد بلکه تمامی ساختارهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور را چنان ویران کرد که چون حضورش بدون هیچ دستاوردی هزینه ساز شده بود، سرانجام در ۲۴ اسد ۱۴۰۰ (۱۵ ماه آگوست ۲۰۲۱) مفتضحانه مجبور به خروج از آن شد.

آمریکایی ها قبل از ترک افغانستان، به تعدادی زیادی از شهروندان افغان که به نوعی در سال های اشغالگری و از سر ناچاری با نیروهای آمریکایی همکاری می کردند، وعده داده بودند که آنها را همراه خود به آمریکا خواهند بود تا خطر و تهدیدی از سوی حکومت جدید متوجه آنها نباشد اما غافل از این که، این وعده ها، دروغی بیش نبود و حالا بسیاری از این شهروندان دریافته اند که فریب خورده اند و نیروهای آمریکایی، آنها را به حال خود رها کرده اند . آنهایی هم که به آمریکا پناه برده اند، معلوم نیست چه سرنوشتی در آینده خواهند داشت.
سال گذشته با به قدرت رسیدن امارت اسلامی در افغانستان و خروج عجولانه آمریکا بحران جدید پناهجویان این کشور آغاز شد. بیش از ۱۲۰ هزار نفر به سراسر جهان گریختند. در این میان ۷۶ هزار نفر، که بزرگترین هجوم مهاجران جنگی از زمان سقوط سایگون در ویتنام محسوب می‌شود، به سوی آمریکا سرازیر شدند. در سال ۱۹۷۵ حدود ۱۳۰ هزار ویتنامی با خروج عجولانه آمریکا از سایگون، به این کشور مهاجرت کردند که تا سال ۱۹۹۵ این رقم به بیش از یک میلیون نفر رسید.
از سوی دیگر هشدار نهادهای مختلف جهانی درباره افزایش فقر وبحران غذا در افغانستان برای ۲۵ میلیون افغان گرفتار فقر از زمان سقوط کابل وجود دارد. بنابراین به نظر می‌رسد حضور اشغالگرانه ۲۰ساله آمریکا و متحدانش در افغانستان، نه تنها کمکی به توسعه این کشور نکرده، بلکه افغانستان را به یکی از بحرانی‌ترین کشورهای جهان تبدیل کرده است. طی این مدت با افزایش آوارگی مردم افغانستان و وادار شدن افغان ها به ترک خانه و کاشانه و پناه بردن به کشورهای دیگر به هر قیمتی بحران پناهجویی بیش از گذشته شده است.
علاوه بر این روند انفجارهای تروریستی در کشور همچنان ادامه دارد و موضوع حمله آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ که با ادعای مبارزه انجام شد تنها دروغی محض و بهانه‌ای برای توجیه حمله بود.
ارتش افغانستان نیز با وجود ادعای آمریکایی ها مبنی بر اینکه سال ها مشغول آموزش نیروهای افغان بوده اند، نتوانست حتی چند روز از دولت سابق این کشور محافظت کند و این یعنی آمریکا هیچگونه اراده و تمایلی برای تبدیل شدن افغانستان به یک افغانستان قوی و مستقل نداشت و ندارد.
در مدت یک سال گذشته مسدود شدن میلیاردها دلار از دارایی‌های مردم افغانستان از سوی آمریکا اتفاق افتاد و این یعنی واشنگتن حتی بعد از خروج خفت‌بار از افغانستان، همچنان برای مردم این کشور مشکل آفرین است و ادعاهای حقوق بشری کاخ سفید مبنی بر ضرورت حمایت از مردم افغانستان، یک دروغ آشکار است.
در آستانه نخستین سالگرد خروج غیرمسئولانه و مفتضحانه آمریکا و متحدانش از افغانستان بعد از ۲۰ سال اشغال نظامی و جنگ در این کشور، بن والاس وزیر دفاع انگلیس به صراحت اذعان کرد که ۲۰ سال اشغالگری نظامی غرب در افغانستان، با شکست همراه بوده است.
ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا این خروج را که اکنون به فرار تعبیر می‌شود، احمقانه‌ترین حرکت نظامی در تاریخ آمریکا خوانده است، اما در کنگره آمریکا نیز مقامات دولت جو بایدن می‌گویند آن‌ها توافقنامه دولت ترامپ را با طالبان عملی کرده اند، توافقنامه‌ای که یک و نیم سال قبل میان دولت ترامپ و طالبان در دوحه قطر و در غیاب دولت افغانستان امضا شد و آمریکا براساس این توافقنامه، متعهد به خروج از افغانستان پس از بیست سال اشغالگری از این کشور شد.
بیست و چهارم اسد سال قبل در حالی که آمریکایی‌ها آخرین سربازان خود را از سفارتشان در کابل خارج می‌کردند با فرار اشرف غنی رییس جمهور سابق افغانستان که حتی شب قبل از فرار به وزیر امور خارجه آمریکا اطمینان داده بود که از شهر دفاع خواهد کرد همه چیز به هم ریخت و نیروهای امارت اسلامی وارد پایتخت شدند.
در کنار توافقنامه دوحه اکنون با گذشت هر روز جزئیات بیشتری از عوامل سقوط دولت سابق افغانستان منتشر می‌شود، اخیرا یکی از مقامات بلندپایه دولت سقوط کرده اشرف غنی گفته است اصلا افغانستان سیصد و پنجاه هزار نیروی نظامی نداشت که آمریکا به ایجاد آن افتخار می‌کرد بلکه شصت تا هفتاد هزار سرباز بود و حقوق نظامیان خیالی را فرماندهان آن‌ها به جیب می‌زدند.
فساد حاکم در دولت‌های سابق افغانستان در حالی بود که دولت‌های بیست سال اخیر در افغانستان با دخالت مستقیم و تایید آمریکایی‌ها و با کمترین پشتوانه مردمی ایجاد شد و آمریکایی‌ها بنا به گزارش اداره بازرسی آمریکا در امور افغانستان نه تنها از این فساد آگاه بودند بلکه در ایجاد آن نقش داشتند.
این در حالی است که محمد اشرف غنی رئیس جمهوری فراری افغانستان بعدها در مصاحبه ای اعلام کرد که زلمای خلیل‌زاد نماینده سابق آمریکا در امور افغانستان با طرح‌های خود تمام سیاستمداران این کشور را تقسیم کرده بود.
بر اساس گزارش های خبری، یکی از مقام‌های ارشد دولت قبلی گفته است: تا آن زمان هیچ‌کس دفاع از کابل را جدی نگرفته بود. در آن روز، رئیس جمهوری مجادله اعضای جلسه را قطع کرد و به آنها دستور داد تا به دلیل نزدیک شدن طالبان به کابل روی دفاع از این شهر متمرکز شوند. در آخر جلسه نیز رئیس جمهوری تصمیم گرفت در پیامی ویدئویی به مردم بگوید: ما بر سر مواضع خود ایستاده‌ایم و پیشرفت طالبان را متوقف می‌کنیم.
رئیس ستاد ارتش افغانستان روز شنبه ۱۴ آگوست ۲۰۲۱ نحوه دفاع از کابل در دوهفته پیش رو را برای رئیس جمهوری و مقام های دولت شرح داد. انتظار او به وضوح درگیری نظامی و یا مذاکره طولانی مدت بر سر کابل بود.
یک مقام ارشد دولتی افغانستان به دفتر بازرسی ویژه آمریکا در امور بازسازی افغانستان گفته است: همه وحشت کرده بودند. ولایت لوگر هم سقوط کرده بود و نیروهای طالبان فشار زیادی بر ولایت ننگرهار وارد آورده بودند. ما درحال گزارش‌ رسانی به رئیس جمهوری و اساساً شاهد از هم پاشیدن نیروهای دفاع و امنیت ملی افغانستان بودیم. تمام شنبه شب را نخوابیدم و در ساعت ۳:۳۰ بامداد روز یکشنبه، متوجه شدم ننگرهار سقوط کرده است. تصمیم گرفتم به نزد مشاور امنیت ملی بروم و بگویم براساس تجربه سال ۱۹۹۶ من (دفعه پیش که طالبان کابل را تصرف کرد) حفظ کابل تقریباً غیرممکن و فروپاشی دفاع از کابل بسیار نزدیک است.
عقب نشینی از افغانستان نقطه سیاه کارنامه بایدن
دیوید ایگناتیوس تحلیلگر و نویسنده مشهور آمریکایی ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ در واشنگتن پست نوشت: بزرگترین اشتباه سیاست خارجی بایدن مدیریت خروج آشفته از افغانستان بود. بایدن شخصا کاملا مصمم بود به طولانی‌ترین جنگ امریکا پایان دهد. او مردی سرسخت و گاهی عصبانی است. او به آن چه می‌خواست رسید، اما با هزینه قابل توجهی برای وجهه و اعتبار آمریکا.

این روزنامه نگار آمریکایی ادامه داد: ارتش آمریکا و سیا در راه خروج نیروها از افغانستان کارها را انجام دادند، اما وزارت خارجه آمریکا به اندازه کافی سطح فروپاشی حکومتی در کابل و نیاز قابل پیش بینی برای تخلیه دهها هزار آمریکایی و افغان را مدیریت نکرد.
نویسنده واشنگتن پست با بیان اینکه ترامپ در مورد خروج از کابل صحبت کرد و بایدن این کار را انجام داد، افزود: افغانستان از نظر اعتبار، نقطه ضعف کارنامه بایدن محسوب می‌شود. بایدن در ماه ژوئن مبنی بر بازگشت دوباره آمریکا لاف زد، اما واقعیت آن است که کابل تصویری از عقب نشینی آمریکا بود.
حالا یکسال پس از خروج آشفته و خفت بار نظامیان آمریکایی از افغانستان، بایدن راه نجات خود و حزب دموکرات را در آستانه انتخابات میاندوره ای کنگره برای جبران این شکست تاریخی در کلیدواژه القاعده جستجو می کند که پیشینیان او با همین رمز موجب اشغال و ویرانگری افغانستان شدند.
جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا در ۱۱ مرداد ماه اعلام کرد: ایمن الظواهری رهبر القاعده را در افغانستان کُشتیم. او مغز متفکر حملات به آمریکایی‌ها بود.
همزمان خبرگزاری آسوشیتدپرس نیز کشته شدن الظواهری را تایید و سعی کرد او را در تراز بن‌لادن معرفی کند، حال آنکه در گزارش‌های متعدد درباره علت اصلی ناامنی‌های اخیر افغانستان، از داعش نام برده می‌شود.
البته در سال ۲۰۱۱ نیز دموکراتها با نقض حریم پاکستان و ادعای ترور اسامه بن‌لادن سرکرده القاعده سعی کردند زمینه را برای تکرار ریاست جمهوری اوباما مهیا کنند.
و اکنون یکسال پس از ترک افغانستان، نه تنها آمریکا ماههاست درگیر جنگ اوکراین شده که خود در ایجاد آن نقش مهمی داشته است بلکه همچنان که هنری کیسینجر سیاستمدار کهنه کار و وزیر امور خارجه پیشین آمریکا در گفتگو با روزنامه وال استریت ژورنال می گوید: در آستانه جنگ با روسیه و چین در مورد مسائلی است که تا حدی بدون درنظر گرفتن عواقب، در ایجاد آنها نقش داشته است.
این دیپلمات و مشاور ژئوپلیتیک آلمانی-آمریکایی که به عنوان وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی آمریکا در دولت‌های ریچارد نیکسون و جرالد فورد فعالیت کرده‌ و اکنون ۹۹ سال سن دارد، پیشتر هم در گفتگو با بلومبرگ با بیان اینکه جهان به رهبران بهتری نیاز دارد به بایدن هشدار داده بود از «رویارویی و تقابل بی‌پایان» با چین پرهیز کند.
کیسینجر معتقد است درباره روابط خصومت آمیز فزاینده میان آمریکا و چین خطر «بروز فاجعه در جهان، مشابه جنگ جهانی اول» را دارد.
به نظر می رسد دولتمردان آمریکایی که همواره بقای خود و ایالات متحده را در عرصه بین المللی، در جنگ افروزی ها می دانند همچنان بر این طبل خواهند کوبید و تجربه تلخ شکست های تاریخی نیز نخواهد توانست مانع جنون جنگ طلبی آنان شود.