به گزارش آژانس خبری پامیر، افغانستان همچنان یکی از نقاط حساس و پیچیده در نقشه ژئوپلتیک اوراسیا محسوب می‌شود، اما تحولات اخیر نشان می‌دهد که کشورهای آسیای مرکزی رویکرد خود را نسبت به این کشور تغییر داده‌اند. برخلاف گذشته، اکنون نگاه این کشورها به افغانستان، نگاه تهدیدمحور نیست؛ بلکه آن را بخشی از معماری نوین منطقه‌ای و عاملی بالقوه در همگرایی اقتصادی و ترانزیتی می‌دانند.
به گزارش «تایمز کا» پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، کشورهای آسیای مرکزی میان قطع ارتباط یا پذیرش کامل حکومت جدید قرار داشتند، اما مسیر سومی را برگزیدند؛ همکاری عمل‌گرایانه بدون به‌رسمیت شناختن سیاسی. تمرکز این همکاری‌ها بر حوزه‌هایی نظیر ترانزیت، تجارت، انرژی، امنیت غذایی و کمک‌های بشردوستانه قرار گرفته است.
در همین راستا، افغانستان به تدریج به نقطه‌ای راهبردی برای اتصال آسیای مرکزی به جنوب و غرب آسیا تبدیل می‌شود. عبور چهار مسیر از شش دالان اقتصادی (همکاری اقتصادی منطقه ای آسیای مرکزی CAREC ) از افغانستان، در کنار پروژه‌هایی چون راه‌آهن ترانس‌افغان، خط لوله تاپی و طرح انتقال برق CASA-1000، جایگاه اقتصادی افغانستان را در آینده منطقه تقویت کرده است.
ترکمنستان، به عنوان یکی از بازیگران اصلی، در پروژه تاپی نقش کلیدی دارد و معتقد است این طرح می‌تواند هزاران شغل برای افغانستان ایجاد کند. هند، روسیه، چین، ترکیه و حتی کشورهای عربی نیز به همکاری اقتصادی با کابل علاقه‌مند شده‌اند، هرچند به رسمیت شناختن رسمی طالبان همچنان روی میز نیست.
در کنار فرصت‌ها، چالش‌هایی نیز وجود دارد. حضور گروه‌های افراطی و رشد مدارس دینی افراط‌گرا، نگرانی‌هایی امنیتی برای کشورهای همسایه ایجاد کرده است. اما تحلیل‌گران می‌گویند سیاست منطقه‌ای اکنون بر پایه واقع‌گرایی و نه بزرگ‌نمایی تهدیدات شکل گرفته است.
نشست اخیر آسیای مرکزی و اتحادیه اروپا در سمرقند نیز بر مشارکت افغانستان در روندهای منطقه‌ای و لزوم صلح و ثبات در این کشور تأکید داشت. اگرچه بیانیه نهایی بیشتر تحت فشار اروپا بر رعایت حقوق بشر تأکید کرد، کشورهای آسیای مرکزی همچنان محور تمرکز خود را بر امنیت، اقتصاد و مهاجرت گذاشته‌اند.
به نظر می‌رسد افغانستان امروز، به‌جای تهدید، به فرصتی برای پیوند منطقه‌ای بدل شده است البته اگر مسیر همکاری با درایت و دور از شتاب‌زدگی پیش برود. آسیای مرکزی اکنون در چهارراهی تاریخی قرار دارد؛ چهارراهی که در آن، تصمیم‌ها آینده منطقه را شکل خواهد داد.
آژانس خبری پامیر
