چگونه تبدیل شدن تاجیکستان به صادرکننده تروریست

سه منبع امنیتی تاجیکستان به رویترز گفته‌اند که بازرسان روسی روز سه‌شنبه، ۷ حمل از خانواده‌های چهار مرد متهم به انجام حمله مرگبار بر سالون کنسرت شهر «کروکوس» روسیه، بازجویی کرده‌اند.

منابع گفته‌اند که مقام‌های امنیتی تاجیکستان، اعضای خانواده‌های این متهمان را از شهرهای وخدات، گیسار و رودکی به دوشنبه، پایتخت این کشور انتقال داده‌اند و امام‌علی رحمان؛ رییس جمهور تاجیکستان شخصا از این بازجویی نظارت کرده است.

آقای رحمان روز دوشنبه، هفته جاری در نخستین واکنش خود به حمله چند روز پیش بر یک سالون کنسرت در نزدیکی مسکو، آن را «شرم‌آور و وحشتناک» خواند و از شهروندان تاجیکستان خواست تا از گرویدن فرزندان‌شان به افراط‌گرایی جلوگیری کنند.

اداره اطلاعات روسیه دست‌کم چهار شهروند تاجیکستان را به اتهام انجام این حمله بازداشت کرده و سه تن دیگر که احتمالا شهروند تاجیکستان هستند، به اتهام همکاری با حمله‌‌کنندگان بازداشت شده‌اند.

در اوایل ماه جاری، رییس جمهور تاجیکستان از فعالیت‌ «گروه‌های اسلام‌گرای افراطی» در این کشور ابراز نگرانی کرده بود.

رویدادهای تروریستی مرگبار در افغانستان، ایران و روسیه نشان می دهد که تروریزم تکفیری به صورت نگران کننده و پرسش برانگیزی در میان شهروندان تاجیکستان رخنه کرده و آموزه های افراط گرایانه به طور گسترده برای شست و شوی مغزی جوانان مستعد افراط گرایی در جامعه تاجیکستان، شیوع پیدا کرده است.

این بدون شک، تصادفی نیست. سازمان های اطلاعاتی و جاسوسی و اتاق های فکری که در پشت پرده، صحنه گردان سناریوی ترور هستند، سال ها روی این موضوع کار کرده اند که کدامیک از جوامع آسیای مرکزی، بیشتر از همه، مستعد و مهیای پذیرش ایدئولوژی افراط و تروریزم تکفیری است که در این میان، ظاهرا تاجیکستان، مورد تایید و توجه و تمرکز ویژه قرار گرفته و روی آن سرمایه گذاری شده است.

در قدم اول، همه نگاه ها به سمت سیاست های دولت حاکم معطوف می شود. یک دولت لاییک وفادار به ایدئولوژی چپ به شدت وابسته به روسیه و ضد جریان های اسلام گرا که توسط یک دیکتاتور در دوشنبه رهبری می شود.

این البته ویژگی مشترک اکثریت قریب به اتفاق جمهوری های آسیای مرکزی است که از شوروی سابق، استقلال کسب کرده اند؛ اما همچنان به مرده‌ریگ کمونیزم و ایدئولوژی چپ، متعهد اند، زبان روسی در آنها هنوز زبان اول، زبان معیار، زبان رسمی دولت و دربار و حتی زبان کوچه و بازار محسوب می شود و اسلام گرایی بدون اعتنا به باورهای دینی میلیون ها نفر از مسلمانان ساکن آسیای مرکزی، تهدیدی علیه امنیت ملی و ماهیت لاییک دیکتاتوری های چپ گرای حاکم به شمار می آید.

چنین رویکردی نسل جوان جویای اصل خویش را به تکاپو برای یافتن راه های تازه برای رهایی برمی انگیزد؛ چیزی که در فقدان نهادهای رسمی برای پذیرش و توجیه گرایش های مشروع جوانان به سمت دیانت معتدل اسلامی، پروژه تروریزم تکفیری را در بستر لجام گسیخته وب و فضای بی سر و سامان سایبر بر سر راه این افراد قرار می دهد و آنان به سرعت، جذب ماشین افراط و تکفیر و ترور می شوند.

مساله دیگر، فقر است. در حمله مسکو، یکی از تروریست های دستگیرشده، اعتراف کرد که در قبال دریافت ۵۰۰ هزار روبل، حاضر به پذیرش مأموریت کشتار شده بود و این چیزی است که هر جوان فقیر و بیکار و فقدان آینده نامشخص در اقتصادهای عمدتا ضعیف و فاسد آسیای مرکزی را می تواند وسوسه کند و تروریزم برخوردار از حمایت های گسترده سازمان های اطلاعاتی غرب و شرق و پترودالرهای شیوخ حاکم بر خاورمیانه را به مقصدی مطلوب و رویایی برای تحقق آمال و امیال جوانان سرخورده آسیای مرکزی به ویژه اتباع تاجیکستان تبدیل سازد.

مهم تر از همه اینها اما حاکمیت دوباره افراط گرایان و تروریست ها بر افغانستان در همسایگی تاجیکستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی است. این امر، به بسیاری از جوانان جویای اصل و آرمان گرایان جوان مستعد افراط گرایی، الهام و امید و انگیزه مضاعف می بخشد تا حرکت کنند، دست به کاری بزنند و برای رسیدن به پیروزی نهایی از «برادران مجاهد» خود در افغانستان و پاکستان و سایر مناطق آشوب زده خاورمیانه، الگو بگیرند.

در این میان، اینترنت به سادگی زمینه تحقق این رویاهای شبه مقدس را تسهیل می کند و میان تروریست های مستقر در افغانستان و سایر کشورهای منطقه که توسط سازمان های جاسوسی قدرتمند، هدایت می شوند و جوانان مستعد افراط گرایی و ترور در آسیای مرکزی، ارتباط برقرار می سازد و آنان را برای اهداف مورد نظر خویش در ایجاد رعب و وحشت و کشتار و خشونت به کار می گیرد.
با اینهمه، بازجویی بازرسان روسی از خانواده های مهاجمان مسکو و نظارت مستقیم رییس جمهوری تاجیکستان بر این اقدام، اگرچه یک تحول مهم است؛ اما کافی نیست و انتظار می رود که دولت تاجیکستان به کمک روسیه و سایر کشورهای قربانی ترور در آسیای مرکزی و دیگر بخش های منطقه، واقعا به جنگ ترور بروند و ریشه های در حال رشد افراط گرایی و تروریزم را با مبارزه ای بنیادی و مستمر علیه این پدیده وارداتی و به شدت خطرناک بخشکانند.