حضور پررنگ بخش خصوصی ایران، به‌ویژه شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه در قالب هیئت اقتصادی در کابل، نشان از عزم جدی برای تقویت همکاری‌های اقتصادی ایران با افغانستان دارد.
با این حال، پیش از این دلایل متعددی، حضور پررنگ بخش خصوصی ایران در افغانستان را با چالش مواجه کرده بود. در ادامه به بررسی این چالش‌ها، فرصت‌های موجود و تلاش‌های اخیر برای حضور مجدد بخش خصوصی ایران در افغانستان پرداخته می‌شود.
پیش از این، چالش‌های حضور بخش خصوصی ایران در افغانستان از دلایل عدم حضور پررنگ ایران در این کشور محسوب می‌شد اما اکنون به نظر می‌رسد تا حدودی این موانع رفع شده و زمینه حضور اقتصادی بیشتر ایران فراهم شده است.
ناامنی و بی‌ثباتی سیاسی همچنین تحریم‌های بین‌المللی
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، ناامنی و بی‌ثباتی سیاسی در افغانستان بود. این وضعیت، سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت را با خطر مواجه کرده بود و پیش‌بینی‌پذیری محیط کسب‌وکار را کاهش می‌داد.
همچنین تحریم‌های بین المللی نیز مبادلات مالی و تجاری با افغانستان از جمله انتقال پول و انجام معاملات را با مشکل مواجه کرده بود ضمن این که دولت پیشین افغانستان تنها بانک ایرانی در کابل را مسدود کرده بود.
رقابت با سایر کشورها
ایران در رقابت با سایر کشورهایی که به دنبال سرمایه‌گذاری در افغانستان هستند نیز قرار دارد. این کشورها با ارائه تسهیلات و مشوق‌های بیشتر، سرمایه‌گذاران را به سمت خود جذب می‌کنند.
کمبود زیرساخت‌ها
ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل، انرژی و ارتباطات در افغانستان، هزینه‌های تولید و توزیع کالا را افزایش داده بود و جذابیت سرمایه‌گذاری در این کشور را نیز تاحدودی کاهش می‌داد اما با تکمیل خط آهن هرات-خواف و موضوع توسعه بندر چابهار امیدها به گسترش روابط تجاری افزایش یافته است.
فساد اداری
فساد اداری گسترده در دولت پیشین افغانستان و عدم برنامه ریزی دولت‌های گذشته در ایران نیز، یکی دیگر از موانع جدی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایران بود.
عدم شفافیت قوانین و مقررات
سرمایه‌گذاران، هم در افغانستان و هم در ایران در خصوص تجارت با افغانستان دچار سردرگمی بوده و این امر ریسک سرمایه‌گذاری را نیز افزایش داده بود.
سفر هیئت اقتصادی ایران به کابل؛ تلاشی برای حضور مجدد
سفر اخیر هیئت اقتصادی ایران به کابل را می‌توان تلاشی برای رفع موانع موجود و افزایش حضور بخش خصوصی ایران در افغانستان دانست. این سفر با هدف بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری، توسعه همکاری‌های تجاری و انتقال دانش فنی انجام شده است. حضور شرکت‌های بزرگ ایرانی مانند فولاد مبارکه، نشان از عزم جدی ایران برای تقویت همکاری‌های اقتصادی با افغانستان است.
با وجود چالش‌هایی که ذکر شد اما افغانستان همچنان فرصت‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ایران دارد. از جمله این فرصت‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
منابع غنی معدنی: افغانستان دارای منابع غنی معدنی از جمله مس، آهن، نفت و گاز است که فرصت‌های سرمایه‌گذاری بزرگی را فراهم می‌کند.
بازار بزرگ مصرف: افغانستان با جمعیتی جوان و رو به رشد، بازار بزرگی برای کالاها و خدمات ایرانی است.
تسهیلات گمرکی: دولت افغانستان برای جذب سرمایه‌گذاران خارجی، تسهیلات گمرکی و مالیاتی خاصی را ارائه می‌دهد.
نیاز به بازسازی: افغانستان پس از سال‌ها جنگ و ناامنی، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش‌های مختلف مانند زیرساخت‌ها، انرژی و کشاورزی است.
حضور بخش خصوصی ایران در افغانستان، می‌تواند به نفع هر دو کشور باشد. ایران می‌تواند از بازار بزرگ افغانستان بهره‌برداری کرده و به توسعه صنایع خود کمک کند. افغانستان نیز با جذب سرمایه‌گذاری‌های ایران می‌تواند به بازسازی زیرساخت‌ها و توسعه اقتصادی خود سرعت بخشد. با این حال، برای تحقق این هدف، باید چالش‌های موجود به طور جدی مورد توجه قرار گرفته و راهکارهای مناسبی برای رفع آن‌ها اتخاذ شود.
به نظر می‌رسد با ایجاد صندوق مشترک سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه گذاران بین دو کشور و توسعه همکاری‌های بانکی همچنین تامین امنیت سرمایه گذاران و شفاف سازی قوانین همچنین تلاش برای توسعه زیر ساخت‌ها بسیاری از مشکلات در مسیر گسترش روابط تجاری دو کشور حل شود.
در نهایت، موفقیت همکاری‌های اقتصادی بین ایران و افغانستان به همکاری و تعامل سازنده بین بخش خصوصی و دولت دو کشور بستگی دارد بنابراین امید است تا با درس از گذشته و تقویت روابط دو ملت، شاهد گسترش روابط اقتصادی نیز باشیم.
آژانس خبری پامیر
