بیست و ششم سرطان برابر است با پنجاه و یکمین سالگرد کودتای محمد داوود خان در برابر نظام شاهی وقت.
بیش از نیم قرن پیش از امروز، در نتیجه کودتای سفید محمد داوود خان، نظام شاهی محمد ظاهر شاه سرنگون شد و در بیست و ششم سرطان سال ۱۳۵۲ هجری خورشیدی نخستین نظام جمهوری در افغانستان بنیاد نهاده شد.
یک روز پس از کودتای بیست و ششم سرطان، محمد داوود خان در یک سخنرانی رادیویی پایان نظام شاهی و تأسیس نخستین نظام جمهوری را اعلام کرد.
بیش از نیم قرن از کودتای محمد داوود خان در برابر نظام شاهی سپری می‌شود؛ اما پیامدهای این رویداد فراموش‌نشدنی هنوز هم ادامه دارد.
محمد متین محمدخیل آگاه مسایل نظامی گفت: «بعد از این کودتا، صلح، امنیت و رفاه از افغانستان رخت بست و بعد از آن ما دچار مشکلات درونی و جنگ‌های داخلی و تنظیمی شدیم.»
پس از کودتا، محمد داوود خان قانون اساسی سال ۱۹۶۴ میلادی را ملغا کرد و قانون اساسی تازه‌ای به تصویب رسید.
حکومت از سال ۱۹۳۳ میلادی در حکمفرمانی محمد ظاهر شاه بود و پسر کاکایش، محمد داوود خان، به‌عنوان نخست‌وزیر افغانستان از سال ۱۹۵۳ تا ۱۹۶۳ فعال بود و در دهه ۱۹۷۰ میلادی تصمیم به سرنگونی شاه گرفت.
ظاهر شاه، آخرین شاه افغانستان، به‌گونه رسمی در ۲۴ اگست ۱۹۷۳ میلادی استعفا داد و در ایتالیا در تبعید باقی‌ماند.
اسدالله ندیم آگاه مسایل نظامی گفت: «سنت کودتا را در افغانستان اساس نهاد، بعدن کودتاهای که در افغانستان به‌خصوص کودتای خونینی که علیه خودش صورت گرفت و متاسفانه جانش و شماری از اعضای خانواده‌اش جان باختند.»
در جریان ریاست‌جمهوری داوود خان، روابط او با اتحاد جماهیر شوروی و کمونیست‌ها با چالش روبه‌رو شد و از این‌رو پس از کشمکش‌های طولانی حزب دموکراتیک خلق افغانستان با پشتیبانی شوروی، محمد داوود خان را در جریان یک کودتا در ۱۹۷۸ (انقلاب ثور) همراه با ۱۸ عضو خانواده‌اش ترور کردند.
آژانس خبری پامیر
