بیت المقدس یکی از شهرهای تاریخی ومذهبی جهان به شمار می رود. این شهر با قدمتی که به ۳۵ قرن پیش می رسد حائز اهميت خاص بوده است و از دیرباز کانون توجه بزرگترین ادیان ابراهیمی (یهودیت، مسیحیت و اسلام قرار داشته است . به همين جهت آثار و بناهای زیادی از این ادیان در مناطق مختلف این شهر به چشم می خورد. طبق برخی روایات این شهر توسط حضرت سلیمان بن داود ساخته شده است. در این سرزمین مقدس پیامبران الهی زندگی کرده و در آنجا دفن شده اند. امام باقر عليه السلام به محمد بن مسلم فرمودند: «هنگامی که حضرت یعقوب از دنيا رفت، يوسف عليه السلام او را در تابوتی به سوی ناحیه شام حمل کرده و در بیت المقدس دفن نمود. » این شهر تاریخی، مذهبی و معنوی از آغاز ظهور دین اسلام مورد توجه قرار گرفته و به خاطر امتیازها و ویژگیهایی که داشته، از همان صدر اسلام به عنوان سومین شهر مقدس مسلمانان بعد از مکه و مدینه به حساب می آمده است. به همین جهت در این نوشتار به جایگاه و اهمیت این سرزمین الهی و مامن پیامبران آسمانی از منظر اسلام به نظاره می نشینیم.

 قبله نخستین

از روزهای نخسین ظهور اسلام، مسلمانان موظف شدند تا آنجا را به عنوان قبله نخستین خود قرار داده و نماز هایشان را به سمت مسجد الاقصي و قدس شریف بخواند. پیامبر اکرم صلی الله عليه و آله تا هفده ماه بعد از هجرت به مدینه، به سوی قدس نماز می خواند. روزی معاوية بن عمار از امام صادق عليه السلام پرسید: از چه زمانی رسول الله صلى الله عليه و آله کعبه را قبله خود قرار داد؟ حضرت پاسخ داد: «بعد رجوعه من بدر و كان يصلي في المدينه الى بيت المقدس سبعه عشر شهرا ثم اعيد الى الكعبة» و بعد از اینکه آن حضرت از جنگ بدر برگشت . و آن حضرت در مدینه ۱۷ ماه به سوی بیت المقدس نماز می خواند تا اینکه از سوی خداوند به کعبه برگردانده شد».

با توجه به این نکته، پیامبر اکرم صلی الله عليه و آله گذشته از ۱۳ سالی که در مکه به سوی مسجد الاقصی نماز می خواند، بعد از هجرت نیز تا سال دوم هجرت (حداكثر حدود ۱۷ ماه) در موقع نماز و نیایشهای مذهبی بیت المقدس را قبله خود قرار میداده است  از این رو این شهر شریف قبله نخستین مسلمانان شناخته می شود.

محل عروج و فرود پیامبر صلی الله عليه و آله در معراج

همچنین معراج رسول خدا صلى الله عليه و آله از مسجد الاقصی در شهر قدس آغاز شد. خداوند متعال در این مورد می فرماید: «سبحان الذي اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الذي باركنا حوله لنريه من آیاتنا» «پاک و منزه ست خدایی که در شب معراج بنده خود (محمد صلی الله علیه و آله) را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی که پیرامونش را مبارک ساخته ایم سیر داد تا آیات خود را در معراج به او نشان دهیم».

علامه طباطبائی رحمه الله در تفسیر این آیه می فرماید: جمله باركا حوله » حاکی از این است که مسجد الاقصی علاوه بر اینکه خود سرزمین مقدسی است، اطراف آن بر سرزمین مبارکی می باشد و این ممکن است به بركات ظاهری آن اشاره کند زیرا بیت المقدس ناحیه ای سرسبز، خرم و مملو از درختان پربار و آبهای جاری و آبادانیها و زیبایها است، و نیز امکان دارد اشاره به برکات معنوی آن باشد زیرا این سرزمین مقدس در طول تاریخ کانون پیامبران بزرگ الهي و خاستگاه نور توحيد و خداپرستی بوده نکته دیگری که در این سفر معنوی و الهی وجود دارد بر پیامبر صلى الله عليه و آله از مکه، مرکز اسلام به سوی بیت المقدس مركز ادیان توحیدی است. سید قطب مي گويد: ـ«اسراء»، تمام ادیان توحیدی بزرگ از ابراهیم و اسماعیل تا خاتم النبیین صلى الله عليه و آله را به یکدیگر پیوند داد و اماکن مقدس ادیان توحیدی را در یک جا متمرکز نمود؛ چنان که گویی حضرت محمد صلى الله  عليه و آله – خاتم النبیین – با این سفر شبانه خود اعلام می دارد که پیام و رسالت او حاوی رسالت پیامبران قبلی و ادامه راه آنان است.

*انجمن دوستی دانشجویی افغانستان-ایران*