شماری از مهاجران افغانستان در ایران میگویند که در هفتههای اخیر مهاجرستیزی در این کشور افزایش یافته است. به گفته آنان، در روزهای اخیر، روند بازداشت مهاجران و اخراج آنان تشدید شده و در شماری از شهرهای ایران مهاجران بهشدت مورد لتوکوب و آزارواذیت قرار گرفتهاند.
در همین حال نوارهای تصویری که در رسانههای اجتماعی دستبهدست میشود، نشان میدهد که شماری از ساکنان شهر «اقبالیه» در قزوین ایران، علیه مهاجران افغانستان شعار داده و به شماری از آنان در خیابانها با چوب حمله کردهاند. نوارها حاکی از آن است که این شهروندان ایرانی به سمت خانههای مهاجران اهل افغانستان سنگ پرتاب میکنند و با الفاظ رکیک توهین مینمایند.
این شمار از شهروندان ایران در فضای مجازی کارزاری را به منظور اخراج مهاجران افغانستان به راه انداخته و از کارفرمایان خواستهاند که کارگران افغان را استخدام نکنند. در روزهای اخیر مهاجرستیزی در ایران به مباحث داغ تبدیل شده است، بهگونهای که کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نمایندهگان این کشور نیز به آن پرداخته است.
فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، گفته است: «ورود زیاد مهاجران که بعضاً هم غیرقانونی وارد میشوند، نگرانیهایی را برای مردم ما به وجود آورده که نگرانیهای به حقی هم است.» او گفته که اتفاقهای روزهای پسین در این کشور بیسابقه بوده است. او این مهاجرستیزی را تبلیغات برای مخدودش کردن ذهنیت ضد ایرانی عنوان کرده و خواستار تغییر رویکرد تهران با طالبان شده است. او افزوده است: «دستگاه دیپلماسی یا نماینده ویژه رییس جمهور که اختیارات زیادی دارد، باید در سیاستشان نسبت به طالبان، که حاکمان فعلی افغانستان هستند، تجدید نظر کنند.»
در کنار شهروندان خشمگین ایران علیه مهاجران اهل افغانستان، برخی از رسانههای ایرانی نیز دست به مهاجرستیزی زدهاند. این رسانهها با نشر اخبار و تحلیلهای «نادرست» در مورد وقایع افغانستان، فضای مجازی را در ایران به سمت مهاجرستیزی تشویق و ترغیب کردهاند. این وضعیت سبب شده که پناهجویان افغانستان از سوی برخی از شهروندان ایران مورد لتوکوب قرار گیرند.
در موج مهاجرستیزی در ایران، هفته گذشته ویدیویی در شبکههای اجتماعی منتشر شد که نشان میدهد گروهی از افراد در شهر اقبالیه قزوین ایران با سنگوچوب به خانه مهاجران افغانستان حمله کردهاند.
این معترضان در حالی که چوب و چماق خود را در هوا میچرخاندند، شعار میدادند: «توپ تانک فشفشه، افغانی باید گم بشه.» آنان دستکم به خانه یک مهاجر اهل افغانستان با سنگ و چوب حمله کردند.
همچنان ویدیوی دیگری که محل و زمان دقیق آن قابل تشخیص نیست، اما قبلاً دیده نشده، یک مرد کهنسال مهاجر را نشان میدهد که قطعه نانی در دست دارد، روی زمین نشسته و چند مرد ایرانی دورش حلقه زدهاند. یکی از آنان با دست به سر این مرد میکوبد و به او و سایر مهاجران توهین میکند.
نوارهای تصویری از ایندست فراوان در شبکههای اجتماعی در ایران دستبهدست میشود. در یکی از این ویدیوها دیده میشود که چند فرد از جمله یک قمهبهدست، در حال شکنجه و لتوکوب یک مهاجر افغان در «دهگلان» کردستان در غرب ایران هستند. تصاویر، آثار شکنجه و جریان خون در بدن این مهاجر را نشان میدهد.
با این حال، شماری از مهاجران افغان در ایران میگویند که برخورد ایرانیان با مهاجران در برخی شهرهای این کشور برای آنان نگرانکننده و آزاردهنده است. نصرتالله یکی از مهاجران اهل افغانستان در قزوین است. او میگوید: «روز جمعه دو کوچه پایینتر در خانه سروصدا شد. بیرون برآمدم که دهها ایرانی خشمگین ضد مهاجران افغان شعار میدادند و مقابل چشمم چند جوان را لتوکوب کردند و سپس به خانههای مهاجران سنگ پرتاب کردند.» پولیس ایران پس از نشر نوارهای تصویری حمله بر مهاجران افغانستان، اعلام کرد که ۱۹ تن را به اتهام حمله بر خانه پناهجویان افغان در شهر اقبالیه قزوین بازداشت کرده است.
مصطفا، یکی دیگر از مهاجران افغان در منطقه سلطانآباد تهران، نیز گواه چنین رویدادی از سوی شماری از ایرانیان بوده است. او میگوید: «جمعهشب بدون کدام دلیل چند ایرانی به پارک آمدند و دو جوان را نخست با سیلی زدند و سپس تعدادشان زیاد شد و با مشت و لگد، تا اینکه آن جوانان از پیششان فرار کردند. تمام مردم این قسم نیستند، فقط یک تعدادشان را با استفاده از شبکههای اجتماعی و رسانهها احساساتی کردهاند.» او تاکید میکند: «در حال حاضر خیلی با ترس و وحشت در بیرون گشتوگذار میکنیم. نباید با ما چنین برخورد شود.»
از سویی، شماری دیگر از مهاجران افغان در ایران میگویند که در روزهای اخیر، روند بازداشت و اخراج اجباری مهاجران از سوی پولیس آن کشور بهشدت افزایش یافته است.
رحیمالله حدود نُه ماه پیش قانونی به ایران رفته و بعد از ختم اعتبار ویزایش بهصورت پنهانی کار و زندهگی میکند. او میگوید: «یک هفته شده است که برنامه افغانبگیر از سوی پولیس این کشور آغاز شده است و من صبح وقت بهشکل پنهانی به کار میروم و شام که هوا تاریک میشود، دوباره به اتاق برمیگردم.» به گفته او، حتا مهاجرانی که جواز معتبر اقامت در ایران دارند، نیز مورد بدرفتاری پولیس قرار میگیرند.
در این میان، شماری از مهاجران افغانستان رسانههای ایرانی را به دامن زدن به مهاجرستیزی متهم میکنند. به گفته آنان، شماری از رسانههای ایران مردم آن کشور را علیه افغانها «تحریک» میکنند.
روزنامه شرق ایران هفته گذشته با اشاره به حضور دوامدار مهاجران در ایران، از تدوین نشدن سیاست مهاجرت توسط دولت آن کشور انتقاد کرد و پرسید که «کدام کشور را میتوان در دنیا یافت که چنین بیبرنامه و بیسیاست مهاجرتی، پذیرای موج مهاجران باشد؟ چرا؟»
در همین حال، چند روزنامه و وبسایت ایرانی با تاکید پرسیدهاند که چند میلیون افغان در ایران ساکن هستند.
براساس آمار وزارت داخله ایران، بیش از پنج میلیون مهاجر افغان در این کشور زندهگی میکنند که نزدیک به دو میلیون تن آنان طی دو سال گذشته به دلیل فقر و بیکاری و ترس از طالبان به ایران مهاجرت کردهاند.
در هفتههای اخیر، روند اخراج و آزارواذیت مهاجران و پناهجویان افغانستان در پاکستان نیز شدت گرفته است. هر چند این تصمیم با واکنشهای تند نهادهای حقوق بشری مواجه شده است، اما جلیلعباس جیلانی، وزیر امور خارجه موقت پاکستان، از اخراج پناهجویان افغانستان دفاع کرده و گفته که این تصمیم براساس «رویه بینالمللی» گرفته شده است.