علی‌رغم اینکه در برهه‌ای از زمان عضویت زنان اندونزیایی در گروه‌های داعش افزایش داشت، اما نقش زنان این کشور در مبارزه با افراط‌گرایان مهم است

کارشناسان می‌گویند علی‌رغم اینکه در برهه‌ای از زمان عضویت زنان اندونزیایی در گروه‌های مرتبط با داعش افزایش داشته است، در حال حاضر نقش زنان مسلمان این کشور برای مبارزه با افراط‌گرایان تروریست و توانبخشی به اعضای سابق و رهایی یافته از چنگ داعش در جامعه اندونزی کلیدی و مهم تلقی می‌شود.

به گزارش آژانس خبری صدای پامیر به نقل از South China Morning Post، نیسفی لیلاتین (Nisfi Lailatin) با روسری طوسی با اعتماد به نفس لبخند می‌زند، اما او همیشه اینطور نبود. زمانی که هنوز نوجوان بود، دوستی او را با یک گروه افراطی(وابسته به داعش) آشنا کرد و از آن زمان به بعد، زندگی او زیر و رو شد. حالا و در سن ۲۲ سالگی، لیلاتین مسیر خود را برای بازیابی نقل می‌کند، یک تجربه طولانی و دشوار که تنها با حمایت عمویش ممکن شد.

افزایش نقش شبه نظامیان زن افراط‌گرا در اندونزی و در رویدادهای اخیر برجسته شده است. در ماه اکتبر یک زن مسلح سعی کرد به کاخ ریاست جمهوری اندونزی نفوذ کند. سال گذشته، دو حمله تروریستی توسط زنان انجام شد: یک زوج تازه ازدواج کرده یک بمب‌گذاری انتحاری در کلیسای جامع انجام دادند و یک زن جوان ۲۵ ساله که دانشگاه را ترک کرده بود به سمت افسران ستاد پلیس ملی جاکارتا تیراندازی کرد.

به‌رغم افزایش گروه‌های افراطی، کارشناسان می‌گویند زنان نقش‌های اساسی‌ در پیشگیری و واکنش به افراط‌گرایی خشونت‌آمیز در جوامع خود دارند.

نیسفی در یک خانواده مسلمان معمولی در جاوه مرکزی اندونزی خانه بزرگترین جمعیت مسلمان جهان به دنیا آمد. نیسفی که با حمایت مادربزرگش بزرگ شده بود، زیرا پدر و مادرش در یکی از شهرهای اطراف کار می‌کردند؛ در شیمی و ریاضیات در مدرسه سرآمد و از قاریان برجسته بود.

زمانی که او در دبیرستان تحصیل می‌کرد، یکی از همکلاسی‌هایش او را به یک گروه افراطی وابسته به داعش معرفی کرد. نیسفی به یاد می‌آورد: «به نظر یک گروه انحصاری بود. من درونگرا هستم، بنابراین احساس کردم که این گروه با شخصیت من سازگار است و کسی را هم نداشتم که مرا در مورد آن نصیحت کند.»

او خیلی زود تغییر کرد و تحصیلاتش تحت تأثیر قرار گرفت. نیسفی گفت: من کوته فکر و سختگیر(در مورد مسائل دینی) شدم. قبول کردم که قرار نیست به دانشگاه بروم. من اینطوری شستشوی مغزی شدم.

چنین آموزه‌های افراطی به زندگی خانوادگی او نفوذ کرد. اگر والدینش به موسیقی گوش می‌دادند آنها را سرزنش و از صحبت با اقوام خودداری می‌کرد. او همچنین شروع به پوشاندن بدن و صورت خود کرد.

او می‌خواست به جای رفتن به دانشگاه، در مدرسه‌ای در سیتوبوندو، جاوا شرقی، قرآن را حفظ کند.

در پسانترن ـ یک مدرسه شبانه‌روزی اسلامی ـ که وابسته به داعش بود، به نیسفی گفته شد که او می‌تواند برای تحصیل در خاورمیانه بورس تحصیلی بگیرد.

او گفت: آنها به طور خاص زنان را هدف قرار می‌دادند. می‌خواستند زنان را جذب و متقاعد کنند که شهیدشان شویم. به ما گفتند که اگر می‌خواهیم خدای متعال را ملاقات کنیم باید بتوانیم خودمان را فدا کنیم. آنها ما را با این ایده‌ها بمباران کردند، اما من هیچ تلاشی نکردم.

او به عنوان یک «تازه کار» به فعالیت یک گروه واتس آپی کمک و همچنین کمک مالی کوچکی «برای قربانیان جنگ» فراهم کرد.

شستشوی مغزی زنان توسط داعش و سرگشتگی آنان

یکی از دایی‌های نیسفی وقتی برای تعطیلات عید فطر به خانه برگشت، متوجه شد مشکلی پیش آمده است. به گفته محمد جزولی، یکی از رهبران برجسته جامعه محلی که در پروژه‌های ایجاد صلح مشارکت دارد زمانی که فیفی [نام مستعار نیسفی] کودک بود، با مادرم قرآن می‌خواند. اما فیفی دیگر تمایلی به شرکت در جمع‌های خانوادگی نداشت و حتی حاضر نشد با هم بروند و نماز عید فطر بخوانند.

جزولی، ۵۵ ساله، شروع به پرسیدن از والدینش در مورد زندگی نسیفی و شروع به بررسی مدرسه اسلامی کرد که به آن ملحق شده بود. او چیزی که انتظارش را نداشت یافت و گفت: موضوع جدی بود. من چندین تلاش ناموفق برای صحبت با بزرگان آن گروه انجام دادم. وقتی موفق شدم، به آنها گفتم که می‌خواهم خواهرزاده‌ام را پس بگیرم، اما اجازه ندادند.

نیسفی نیز مقاومت کرد و گفت که «متعلق به جنبش دیگری است»، اما جزولی پس از تلاش‌های مکرر موفق شد او را متقاعد کند که با او برود. زمانی که او بر تعمیق مطالعات دینی خود اصرار داشت، او را به یک مدرسه شبانه‌روزی در یوگیاکارتا فرستاد.

جزولی خاطرنشان کرد: ما او را تحت چندین لایه محافظت قرار دادیم و مربیانی را انتخاب کردم که می‌توانستند (افراط‌گرایی) او را از بین ببرند… ما هر کاری که می‌توانستیم برای بازگرداندن او انجام دادیم. می‌دانستم که ما فقط جسم او را به دست آورده‌ایم، قلب و ذهن او هنوز در آن گروه بود.

نیسفی پس از اینکه اعضای گروه رادیکال با او تماس گرفتند، سعی کرد فرار کند. اما جزولی بار دیگر توانست مداخله کند.

نیسفی گفت که دوره تغییر دیدگاه سخت بود. او گفت: «من واقعاً منحرف شده بودم. باید مجبور می‌شدم که تغییری در ذهنم ایجاد کنم… حدود یک سال و نیم طول کشید تا متوجه شدم آن ایده‌هایی که به من یاد می‌دادند درست نبود.»

عمویش وقتی نیسفی پوشش صورت و سایر نمادهای رادیکال مانند پرچم‌هایی را که نگه داشته بود به او داد خیالش راحت شد.

نیسفی گفت: وقتی ارتباطم را با آن [گروه افراطی] قطع کردم، میل به تحصیل بلافاصله نمایان شد.

زنان، هدف اول داعش

در گزارشی که سال گذشته منتشر شد، مرکز سوفان(Soufan Centre)، یک سازمان غیرانتفاعی متمرکز بر مسائل امنیتی جهانی، گفت که از سال ۲۰۱۵ و بیش از هر زمان دیگری زنان به دلیل فعالیت‌های تروریستی در اندونزی، سنگاپور و مالزی دستگیر شده‌اند.

گرگ بارتون (Greg Barton)، رئیس بخش سیاست اسلامی جهانی در دانشگاه دیکین استرالیا، گفت: «یک کاری که داعش انجام داد، نوآوری در زمینه جذب نیرو، از جمله باز بودن (فرصت‌ها) برای ایفای نقش زنان بود.

حدود سه سال پس از اینکه داعش آخرین پایگاه خود را در سوریه از دست داد، بارتون گفت که این گروه در آسیای جنوب شرقی در موضع پایینی قرار دارد، اگرچه داعش، القاعده یا دیگر شاخه‌های فرعی ممکن است در دهه آینده بازگردند.

او خاطرنشان کرد که دستگیری صدها نفر در اندونزی در هر سال نشان می‌دهد که آنها شبکه‌های بسیار بزرگ و مقاوم هستند.

بارتون تصریح کرد: فکر می‌کنم احتمال اینکه زنان نقش‌های مهم‌تری ایفا کنند، بیشتر است، زیرا این نشان‌دهنده تغییر انتظارات با نسل‌ها و به نفع گروه‌های تروریستی است.

به همان اندازه که گروه‌هایی مانند داعش و القاعده با زنان در هر موقعیت برجسته‌ای مبارزه می‌کنند، حضور زنان به عنوان بمب‌گذار انتحاری راحت است.

دینا زمان، یکی از اعضای مؤسس اندیشکده مالزیایی IMAN Research نیز گفت که نقش زنان فراتر از همسر یا مادر بودن بوده است.

زمان تصریح کرد: آنها (زنان) استراتژیست و جمع‌کننده کمک مالی هستند. بین گروه‌ها ارتباط برقرار می‌کنند، بنابراین زنان دیگر نقش‌های مکمل را بازی نکرده و در واقع بسیار فعال هستند.

آژانس اطلاعات دولتی اندونزی سال گذشته اعلام کرد که ۸۵ درصد از نسل هزاره (متولدین ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۶) این کشور در معرض افراط‌گرایی قرار گرفته‌اند.

بارتون گفت: برای بسیاری از زنان جوان که قربانی شده‌اند این موضوع واضح است. کسی آنها را شناسایی می‌کند، از آسیب‌پذیری عاطفی استفاده و سعی می‌کند آنها را تغییر دهد. برای مردان هم همین اتفاق می‌افتد.

بارتون ادامه داد: افراط‌گرایی معمولاً یک موضوع فردی نیست. بحرانی اجتماعی است. این اساساً شامل دوستی  رو در رو یا آنلاین است. در مورد نیاز انسان به تعلق داشتن است.

او افزود که ازدواج اغلب بخشی از این روند است.

نقش ارزشمند زنان در برقراری صلح

جمشد کازی، نماینده زنان سازمان ملل در اندونزی، ضمن به رسمیت شناختن ظهور سیاست‌های هویتی، رادیکالیزه شدن و استخدام زنان از سوی گروه‌های تروریستی گفت: زنان نقش مهمی به عنوان عوامل صلح ایفا می‌کنند، نه فقط نقش قربانیان یا مجرمان.

کازی گفت که در اندونزی زنان در خط مقدم پیشگیری و پاسخ به افراط‌گرایی خشونت‌آمیز بوده‌اند و جوامع خود را به سمت ایجاد انسجام اجتماعی، مدارا و اعتماد هدایت می‌کنند.

اما او خواستار تلاش‌های بیشتر برای ادغام مجدد (زنان بازگشته از گروه‌های افراطی در جامعه) و تغییرات به‌ویژه در سیاست‌ها و برنامه‌های کمک به زنان و دختران شد.

هفته گذشته، آسه‌آن برنامه اقدام منطقه‌ای در مورد زنان، صلح و امنیت را راه‌اندازی کرد و نقش زنان را در پرداختن به مسائل امنیتی سنتی و نوظهور، از جمله افراط‌گرایی خشونت‌آمیز برجسته کرد.

ینی وحید، مدیر بنیاد وحید در اندونزی، گفت که زنان به عنوان «میانجی» و «صلح‌ساز» توانا بوده‌اند.

زنان سازمان ملل در اندونزی و بنیاد وحید، از ۲۰ دهکده صلح حمایت کرده‌اند، که در آن زنان با یکدیگر برای جلوگیری از افراط‌گرایی خشونت‌آمیز در سراسر کشور همکاری کرده‌اند.

بارتون خاطرنشان کرد که توانبخشی مستلزم ادغام مجدد افرادی است که گذشته آنها آلوده است، و زنان در آنجا نقش بزرگی دارند،‌ هم در سطح جامعه و هم در سطح خانواده.

برای مثال، ده‌ها زن به مردان، از جمله بستگان و همسایگان خود که متهم به تروریسم بودند، کمک کرده‌اند تا با تشویق آنها به پیوستن به فعالیت‌ها و کار معنادار، دوباره به جامعه محلی متصل شوند.

نیسفی در عین حالی که تحصیلات خود را در رشته علوم دینی به پایان رسانده می‌خواهد در رشته بازرگانی و اقتصاد فوق لیسانس بگیرد.

او برای سایر زنانی که توسط افراطی‌های وابسته به داعش جذب شده‌اند متأسف است و می‌گوید: بر اساس تجربه من، آنها به گونه‌ای با زنان رفتار می‌کنند که شما نمی‌توانید به آنها نه بگویید. ما نمی‌توانیم زنان را سرزنش کنیم، فرار از آن (موقعیت) اصلاً آسان نیست.

نیسفی می‌داند که اگر به دادش نمی‌رسیدند زندگی امروزش می‌توانست به طرز چشمگیری متفاوت باشد. او می‌گوید: «شاید من هم مثل عروس‌های دیگر داعش می‌شدم.»